جاهای دیدنی تبریز

 آذرشهر: مسجد چهار سو - مسجد سنگی

یکی از شهرهای غربی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان آذرشهر است. کوهستان سهند در سمت شرقی آذرشهر قرار گرفته و از همین روی، این شهر از آب و هوای مناسبی برخوردار گشته‌ است. همچنین دریاچهٔ ارومیه در غرب آذرشهر واقع شده و آب و هوای این منطقه در تابستان‌ها گرم می‌شود. آبیاری مزارع و باغات موجود در پیرامون آذرشهر توسط رودخانهٔ سئل چایی و نیز کانال‌های زیرزمینی، چشمه‌های طبیعی و چاه‌های عمیق صورت می‌گیرد.

دیدنیهای آذربایجان شرقی

با توجه به گفته‌های افراد کهنسال شهر در زمان‌های خیلی قدیم شهر توفارقان در محل کوه پیر قطران بوده‌ است که در اثر زلزله از بین رفته و بعد از ان مردم شهر را در سمت دیگر رودخانه بنا نهاده‌اند. ویرانه‌های کوه پیر قطران هنوز بجاست و از آثار باستانی آذرشهر می‌باشد.

مسجد چهار سو

این مسجد، در نزدیکی چشمه چهارسو واقع شده است و دارای ١۸ ستون چوبی با سَرستون های چوبی می باشد که تقلیدی از سَرستون های دوره صفویه است. بنای نخستین مسجد، فرو ریخته و چند بار تعمیر و تجدید بنا یافته که سرانجام بصورت کنونی در آمده است.

مسجد سنگی آذرشهر

مسجد سنگی اثری تاریخی در روستای چراغیل آذرشهر از اماکن مذهبی و دینی با قدمت ۵۰۰ ساله می باشد. این مسجد در کوهی صخره‌ای است و نکته مهم این است که این مسجد بدون مصالح خاصی ساخته شده است. حتی در و پنجره مسجد از جنس سنگ‌ بوده و از تراشیدن صخره ساخته شده‌اند.

روستای جراغیل آذرشهر در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی آذرشهر در وسط دره شیب دار واقع شده و مناظر طبیعی و ییلاق های آن برای گردش و تفریح بسیار مناسب است.

بیشتر

 اسکو منازل مسکونی روستای کندوان، بازار قدیمی شهر، آرامگاه شیخ شهاب الدین اهری در مسجد تاریخی مهرآباد

این شهر در دامنهٔ شمال غربی رشته‌کوه سهند و در ارتفاع ۱۵۷۹ متر متری از سطح دریا قرار گرفته‌است. اسکو یکی از قطب‌های مهم صنایع دستی و گردشگری در استان آذربایجان شرقی است.

جاهای دیدنی اسکو

روستای کندوان

این روستای تاریخی و باستانی با قدمتی هفت هزار ساله دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی‌ در ۱۸ کیلومتری شهر اسکو است که به‌ دلیل واقع شدن خانه هایش در دل کوه و دامنه‌های سهند و نیز به خاطر معماری صخره‌ای آن معروفیت پیدا کرده است. گفته میشود این منازل در اثر فعل و انفعالات آتشفشانی کوه‌های سهند ایجاد گردیده است.

بازار قدیمی اسکو

بازار اسکو مربوط به دوره قاجار است و در اسکو واقع شده و این اثر در تاریخ ۲ آبان ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۴۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آرامگاه شیخ شهاب‌الدین اهری

این بنا مربوط به اوائل دوره صفوی است و در اهر، استان آذربایجان شرقی، خیابان شیخ شهاب واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۱۱ با شمارهٔ ثبت ۱۷۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این بقعه محل خانقاه و آرامگاه شیخ شهاب‌الدین اهری است که دربرگیرنده ساختمان‌های خود خانقاه، مسجد، ایوانی بلند، مناره‌ها، و تعدادی غرفه است.

جلفا : آبشار آسیاب ،خرابه کلیسای سن استپانوس

جاهای دیدنی جلفا

جُلفا شهر گمرکی و مرزی ایران، در جنوب ساحل رود مرزی ارس در ۱۳۵ کیلومتری شمال تبریز و ۶۵ کیلومتری شمال مرند در استان آذربایجان شرقی واقع شده‌ است. جلفا، به لحاظ جغرافیایی و به دلیل واقع شدن در نقطه صفر مرزی و همسایگی با کشورهای ارمنستان و آذربایجان و مهم‌تر از همه بهره‌مندی از خط آهن سراسری و اتصال آن به آسیای میانه و قفقاز از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و یکی از شهرهای مهم و ترانزیتی کشور محسوب می‌شود.

آبشار آسیاب جلفا

در نزدیکی آبشار ، یک آسیاب آبی وجود دارد که دارای ۱۰ متر ارتفاع و محوطه ی ۲۰۰ متر مربعی است. این آسیاب در گذشته مورد استفاده مردم قرار می گرفته است . در گذر زمان قسمت های زیادی از آن تخریب شده و کاربرد خود را از دست داده است. وجود این آسیاب باعث شده تا این منطقه به آسیاب خرابه شهرت پیدا کند.

 از تبریز تا جاده فرعی جلفا به علمدار ۱۰۶ کیلومتر است. از علمدار تا آسیاب خرابه ۲۷ کیلومتر راه خاکی است.

خرابه کلیسای سن استپانوس

کلیسای سنت استپانوس مقدس در سده نهم میلادی ساخته شده است و بعد از قره‌ کلیسا دومین کلیسای مهم ارامنه ایران میباشد.

این کلیسای مهم در دل طبیعت و کوه های منطقه بین منطقه مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان و در کناره رودخانه ارس و در دامنه بلندی هایی به نام ماغارد بنا شده و بنا به همین موقعیت جغرافیایی در منابع کتب ارمنی به آن (دیر ماغارد) نیز گفته شده است. لازم به ذکر است که کلیسای سنت استپانوس در جلفا، قره کلیسا در آذربایجان و کلیسای زور زور در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند.

سراب: مسجد جامع سراب

شهر سراب به دلیل واقع شدن در بین دو کوه سبلان و بزقوش، آب و هوایی سرد و کوهستانی دارد. این شهر در منطقه‌ای به وسعت ۱۳ کیلومتر مربع گسترده شده‌ است. شهر سراب در ۸۶ کیلومتری غرب اردبیل، ۱۳۴ کیلومتری شرق تبریز و ۱۸۵ کیلومتری میانه واقع شده و با احداث راه جدید سراب به میانه، این فاصله به یک سوم کاهش خواهد یافت تا علاوه بر سراب، منطقه ارسباران نیز از بن‌بست خارج شود. در حدود ۸٬۰۰۰ سال پیش از میلاد وجود مدارک و شواهد از گسترش روستاها، زندگی بر پایه کشاورزی و دامپروری در محدوده کوه‌های زاگرس و مناطقی مثل سراب، تپه گوران و علی کش ثابت شده‌ است.

مسجد جامع سراب

مسجد جامع سراب که ساخته شده در قرن نهم هجری می باشد ، دارای یک شبستان بزرگ، یک صحن کوچک و دو درب ورودی است و ۳ محراب دارد که ۲ محراب آن دارای تزئینات بسیار ساده گچی بوده و محراب سوم محرابی بسیار نفیس از کاشی لعابدار و زرین‌فام بوده است. 

شبستر مسجد جامع تسوج،مسجد جامع شبستر ، آرامگاه شیخ محمود شبستری ، منطقه حفاظت‌‌شده میشو‌ داغ ، کلیسای سهرقه

 این شهر در ۶۵ کیلومتری شمال غرب تبریز واقع شده‌ است. شبستر به دلیل همجواری با تبریز دومین شهرستان صنعتی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌ود. و به دلیل فعالیت چندین دانشگاه در سطح این شهرستان، شبستر به شهر دانشگاهی استان معروف است. شهر شبستر در مسیر راه‌آهن ایران و ترکیه قرار گرفته و از نکات مثبت این شهر، نزدیک بودن به دریاچه ارومیه می باشد. 

مسجد جامع شبستر

این بنا مربوط به دوره ایلخانی می باشد، اما بازسازی های متعدد، صورت قدیمی آن را تغییر داده است. بنای مسجد به صورت شبستانی ستوندار است که پوشش آن، از ۴۲ گنبد ضربی تشکیل شده که بر روی ۳۰ پایه عریض آجری قرار گرفته اند.

آرامگاه شیخ محمود شبستری

بقعه شیخ محمود شبستری مربوط به دوره ایلخانی است و در شبستر، داخل بافت شهری واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۱۹۷ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گفته شده است که تیمورلنگ به واسطه ارادتی که بخاطر خواندن کتاب گلشن راز، به شیخ پیدا کرده بود پس از غلبه بر تبریز از قتل عام مردم چشم پوشی کرد.

منطقه حفاظت‌‌شده میشو‌ داغ

منطقه حفاظت‌‌ شده میشو‌ داغ از دیدنیهای طبیعی شبستر می باشد که نقاطی زیبا برای گردش و تفریح در خود جای داده است. این منطقه تفرجگاهی برای استفاده در کل طول سال می باشد. نهرهای دائمی، مرتع‌ها و ارتفاعات سرسبز از منظره‌های تماشایی این منطقه‌ هستند.

کلیسای سهرقه

کلیسای سهرقه در قرن پنجم و ششم هجری قمری ساخته شده است. معمارهای روسی، فرانسوی و آذربایجانی در ساخت این کلیسا مشارکت داشتند. از آنجا که این کلیسا در دل طبیعت بنا شده جلوه تاریخی و گردشگری خاصی پیدا کرده است.

عجب شیر : قلعه ضحاک عجب شیر ، آبشار هرگلان

شهر عجب‌شیر و حومه نزدیک آن کلاً بقایای شهر گمشده (شیز)، کوچکترین شهر آذربایجان در عهد اشکانیان و سامانیان است که در آن زمان بزرگترین شهر منطقه آذربایجان بوده است.

از خصوصیات مهم این شهر دسترسی آسان در فصل تابستان برای استفاده از آب و لجن دریاچه ارومیه و بنادر آن میباشد.

این شهر در سینه جلگه حاصلخیز، روی رسوبات غنی رودخانه قلعه‌چایی، در دامنه جنوب ارتفاعات تورجان و جرئیدن از پیشکوه‌های سهند واقع شده‌ است. علت پیدایش آن داشتن موقعیت جغرافیایی عالی، اقلیم مساعد، خاکهای بارور، منابع آب، روستاهای آباد و دسترسی به دریاچه ارومیه بوده‌ است.

روستاهای زیبای این شهر سالهاست که مقصد گردشگری جمع کثیری از مردم کشورمان می باشد. عجب شیر با ۳۰ هزار نفر جمعیت و با برخورداری از آثار متعدد تاریخی نزدیک به سه هزار ساله و مناظر طبیعی منحصر به فرد خود همه ساله گردشگران زیادی را در فصول مختلف سال به سمت خود می کشاند.

قلعه ضحاک عجب شیر

این قلعه در ۲۵ کیلومتری عجب شیر، منطقه نمونه گردشگری قلعه چای٬ حد فاصل روستاهای بارازلو و ینگجه واقع شده است.

منطقه گردشگری قلعه چای در فاصله ۵۵ کیلومتری از این شهرستان قرار داشته و غنی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی میباشد. از جمله این دیدنیهای زیبای تاریخی میتوان به گور دخمه تاریخی نیگه چی، روستای صخره ای چهار برود و دو چشمه آب معدنی در منطقه اشاره کرد.
منطقه قلعه چای در شهرستان عجب شیر همچنین دارای پنج قلعه تاریخی و ثبت شده مربوط به هزاره اول پیش از میلاد است که شامل قلعه ضحاک، کهن دژ، جوان قلعه و قلعه حوری می باشد.
قلعه ضحاک نیز با بیش از سه هزار سال قدمت بر فراز کوه «منفرد» از زمان اقوام مانایی و مادها بر جا مانده است. 

آبشار هرگلان

آبشار هرگلان در غربی ترین نقطه شهرستان عجبشیر  و در دامنه  رشته کوه سهند در ارتفاع ۲۵۲۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است. این آبشار طبیعی یکی از نقاط دیدنی استان آذربایجان شرقی بوده و ارتفاع آن حدود ۵۰ متر است که در روستایی به نام هرگلان قرار دارد. از روستا تا آبشار تقریبا ۲ ساعت پیاده روی دارد.

این روستا در شمال شرقی عجب شیر قرار گرفته و برای رفتن به آنجا باید از کنار پادگان و در مسیر روستای بولالو حرکت کرد و پس از عبور از چند روستای دیگر به هرگلان میرسید.

کلیبر: آبگرم متعلق - دره آبش احمد، قلعه بابک ، قلعه پیغان، پل تاریخی خداآفرین بر روی رودخانه ارس

چشمه آبگرم متعلق - بخش آبش احمد

متعلق روستایی تاریخی با ۴۰ خانوار در دامنه های جنوبی کوه قره داغ شهرستان کلیبر-بخش آبش احمد، بوده که شهرتش را مدیون چشمه ای با خواص درمانی اعجاب انگیز است. دمای آب این مجتمع مدرن در مظهر چشمه ۶۸ درجه سانتیگراد بوده و یکی از اصلی ترین مزیت آن آبتنی در ۲ فضای سرپوشیده مجزا با سقف متحرک است.  این چشمه دایمی آب گرم مربوط به دوران ‘پلیوسن میانی’ است و قدمتی در حدود سه و نیم میلیون ساله دارد.

مسیرهای دسترسی به این منطقه چه از مسیر تبریز – اهر – هوراند – آبش احمد و چه از مسیر اهر- کلیبر – آبش احمد در فصل های بهار و تابستان نمایشگاهی از جلوه های طبیعی است.
مسیرهای اصلاندوز – خداآفرین – آبش احمد یا مشگین شهر – گرمی – پل آزادگان – آبش احمد از دیگر مسیرهای دسترسی به این مجتمع آبدرمانی می باشد.

قلعه بابک

قلعه بنا شده در بالای کوهی به بلندای ۲۳۰۰ متر، در نزدیک به سه کیلومتری شهر کلیبر می‌باشد. دژ در زمان ساسانیان ساخته شده و نام خود را از نام بابک خرمدین، رهبر رویارویی با تازندگان (مهاجمین) عرب تا سال ۸۹۳ میلادی، گرفته‌است. این دژ مربوط به دوران خرمدینان است و در شهرستان کلیبر، بخش مرکزی، روستای شجاع آباد واقع شده است.

قلعه پیغان

پل تاریخی خداآفرین بر روی رودخانه ارس

پل خدا آفرین یکی از آثار تاریخی استان آذربایجان شرقی است که در شهرستان خداآفرین  واقع شده‌ است.  این پل از دو پل مستقل تشکیل شده‌ که قسمت‌ هایی از یکی از این پل‌ ها شکسته و نیمی از آن باقی‌ مانده‌ است؛ ولی پل دیگر کاملاً سالم است. پل خداآفرین در نزدیکی سد خدا آفرین و در چند کیلومتری روستای ساری جالو از توابع بخش منجوان قرار گرفته‌ است.

مراغه : آثار باقیمانده از رصد خانه و موزه مراغه ،گنبد کبود و برج مدور

مراغه از شهرستانهای استان آذربایجان شرقی است و با تبریز حدود ۱۲۰ کیلومتر، فاصله دارد. این شهر، در دورانهای گذشته تاریخ ایران، از نظر تاریخی، علمی و سیاسی مورد توجه بوده و رصدخانه آن سال ها بعنوان پیشرفته ترین رصدخانه جهان شناخته شده بوده، در دوران حکمرانان ایلخانی پایتخت ایران بوده‌ است. خواجه نصیرالدین طوسی، وزیر هلاکوخان از پادشاهان ایلخانی، در سال۶۵۶ ق. رصدخانه مراغه را بنا نهاد که هم اکنون بخش بسیار اندکی از آن باقی مانده و بسیاری از بنای آن تخریب شده‌ است.

گنبد کبود و برج مدور

گنبد کبود مراغه نام یک بنا به ساخت سال ۵۴۲ هجری قمری در دوره سلجوقی است. سبک معماری این بنا به شیوه رازی است. بنای گنبد سرخ در سال ۵۴۲ هجری به‌ دستور «عبدالعزیز بن محمود بن سعد یدیم» رئیس آذربایجان در دورهٔ سلجوقیان و به وسیلهٔ «بنی‌بکر محمد بن بندان بن محسن معمار» ساخته شده‌ است.

کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند این بنا قبل از رصدخانه مراغه برای تعیین ماه‌های سال و ساعات روز کاربرد داشته و سوراخ‌های ایجاد شده بر ضلع‌های این بنا نشانگر این امر است.

برج مدور نیز از بناهای ساخته‌ شده در دورهٔ سلجوقیان می‌باشد که در فاصلهٔ ده متری شمال گنبد کبود قرار گرفته‌ است. بر روی کتیبهٔ برج به خط کوفی تاریخ احداث بنا سال ۵۶۳ هجری می‌باشد.

این بنا برجی است مدوری‌ شکل با ظاهری ساده که با گنبدی دوپوش پوشیده شده‌ بود؛ ولی از گنبد و سقف آن در اثر مرور زمان چیزی برجای نمانده‌ است.  این بنای آجری بروی سکوی بلندی از سنگ که سردابی در میان دارد، قرار گرفته‌است.

مرند مسجد جامع، مسجد بازار، پلدختر، قلعه ضحاک، قلعه باستانی مانداگارانا

از مرند با نام مانداگارانا یاد کرده‌اند. بنابراین، به‌نظر می‌رسد مرند نام‌اش را از آتشکده‌ی فعال خود که مانداگارنا یا مانداگارانا خوانده می‌شده، به عاریت گرفته است.

مسجد جامع مرند 

مسجد جامع مرند در مرکز شهر مرند واقع شده که مطابق کتیبه محراب مسجد، این بنا در سال ۷۳۱ هجری قمری در زمان سلطنت ابوسعید بهادرخان ساخته شده‌ است.

این مسجد ظاهراً در آغاز یکی از آتشکده‌های دورهٔ ساسانی بود که بعدها با سکونت ارامنه در این منطقه به کلیسا تبدیل شد، پس از پیروزی اعراب بر بابک در قرن سوم هجری و همزمان با اسلام آوردن مردم آذربایجان و در زمان مغول به مسجد تبدیل شده‌ است. 

مسجد بازار مرند مربوط به دوره قاجار است و در مرند، میدان شهرداری، بازار مرند واقع شده و این اثر در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۲۳۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه ضحاک

قلعه ضحاک(آژدهاک) یا داش قلعه در هشترود و در ساحل شرقی دریاچه ارومیه و در ۹۵ کیلومتری جنوب تبریز قرار دارد.

قلعه ضحاک با بیش از ۳۰۰۰سال قدمت بر فراز کوه منفرد، از مکان‌های مهم اقوام مانایی و مادها بوده است. این قلعه در نزدیکی هشترود در استان آذربایجان یکی از مکان‌های دیدنی است که در ارتفاع ۲۳۰۰متری از بستر رودخانه قلعه قرار گرفته است.

در این قلعه مخازن سنگ، آب انبار، آسیاب، سالن شورا، حمام و ده‌هاآثار دیگر وجود دارد.نیمی از اتاق‌های‌ قلعه بی‌ سقف‌ در زمین‌ کنده‌ شده‌ و نیم‌ دیگر در کوه و‌ به‌ صورت‌ حفره‌ای ‌درآورده‌ شده‌ است. اغلب‌ این‌ حفره‌ها چاله آبی‌ هم (آب‌ انبار) دارند. همچنین‌ بر دیوارهای‌ این‌ حفره‌های‌ سنگی‌، طاقچه‌های‌ کوچکی‌ کنده شده است.

قلعه باستانی مانداگارانا

این قلعـه یا آتشکده‌ در هزاره چهارم قبل از میلاد یعنی ۶۰۰۰ سال پیش بنا گردیده است. ولادیمیرمینورسکی این قلعه را از نوع قلعه های خشتی اورارتویی میداند که در حمله سارگون دوم پادشاه آشور تخریب شده است. آتشکده‌ی مانداگارانا در شمال شهر قرار داشته که اکنون، آن محدوده را به‌نام کول تپه می‌شناسند.

کول تپه که گول تپه هم نامیده می‌شود، منطقه‌ی بزرگی است که پشت گورستان عمومی باغ رضوان مرند قرار دارد و اطراف آن باغ‌های فراوانی به چشم میخورد.

ورزقان : بقعه سید جبرئیل

وَرْزَقان یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است که در بخش مرکزی شهرستان ورزقان واقع شده و مرکز این شهرستان است. این شهر در ۴۰ کیلومتری غرب اهر و ۷۸ کیلومتری شمال تبریز واقع شده‌ است.

بقعه سید جبرئیل

بقعه سیّد جبراییل در سى کیلومترى شمال غربى ورزقان و در روستاى آستمال واقع شده است. بقعه کوچکى دارد که بر روى آن یک گنبد کوچک احداث نموده‏اند. داراى سنگ نبشته نیست و امکانات رفاهى لازم را ندارد و مصالح به کار رفته در بناى بقعه چوب و گل است ولى موقعیت جغرافیایی این بقعه بسیار عالى است و در کنار و ابتداى شروع جنگل‏هاى سرسبز و با طراوت ارسباران واقع شده است. سیّد جبرائیل بنا به گفته استاد شهریار از احفاد احمد بن موسى (شاه چراغ) بوده است.
(مزارات ایران)